روز ملی خلیج فارس

تاریخ روز ملی خلیج فارس

روز ملی خلیج فارس در تقویم رسمی ایران برابر است با 10 اردیبهشت‌ماه؛ روزی به‌یادماندنی و غرورآفرین که یادآور بیرون راندن استعمارگران پرتغالی از آب‌های نیلگون جنوب ایران در سال 1622 میلادی است. این روز نه فقط یک مناسبت تقویمی، بلکه نمادی از اراده، تاریخ و هویت ملت ایران در پاسداری از مرزهای آبی و فرهنگی خویش به‌شمار می‌رود.

دلیل نامگذاری روز ملی خلیج فارس

در 10 اردیبهشت سال 1602 خورشیدی (1622 میلادی)، نیروهای نظامی ایران به فرماندهی امام قلی‌خان، حاکم فارس، موفق شدند با کمک مردم منطقه، نیروهای پرتغالی را از دژ هرمز بیرون کنند. این واقعه تاریخی نمادی از مقاومت در برابر استعمار خارجی است. روز ملی خلیج فارس به‌پاس این پیروزی بزرگ و برای تأکید بر مالکیت تاریخی ایران بر این پهنه آبی در تقویم ثبت شد.

ریشه نام خلیج فارس

نام «خلیج فارس» ریشه در هزاران سال تاریخ و تمدن دارد. از دوران امپراتوری هخامنشی تا امروز، این نام در متون تاریخی، نقشه‌های کهن و اسناد بین‌المللی به‌کار رفته است. در منابع یونانی، لاتین و اسلامی نیز همواره این پهنه آبی با نام خلیج فارس یا معادل‌هایی با همین مفهوم شناخته شده است. جغرافی‌دانان اسلامی همچون ابن‌حوقل و اصطخری، اروپاییانی چون بطلمیوس و مورخان ایرانی نیز همگی بر این نام صحه گذاشته‌اند. هیچ سند معتبری در تاریخ وجود ندارد که این آبراه را با نامی غیر از خلیج فارس معرفی کرده باشد.

اهمیت خلیج فارس

اهمیت خلیج فارس فراتر از تاریخ و فرهنگ است. این منطقه یکی از مهم‌ترین آبراه‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شود. بخش عظیمی از صادرات نفت و گاز جهان از طریق تنگه هرمز، که در دهانه خلیج فارس قرار دارد، عبور می‌کند. علاوه بر آن، بنادر بزرگ و استراتژیک ایران در سواحل این خلیج قرار گرفته‌اند که نقش اساسی در تجارت دریایی کشور دارند. خلیج فارس همچنین از منظر امنیت ملی و دفاعی، موقعیتی راهبردی دارد. حضور ناوگان‌های بین‌المللی در این منطقه، نشان‌دهنده حساسیت بالای آن در معادلات جهانی است. این خلیج همواره در کانون توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار داشته و دارد. در روز ملی خلیج فارس، اهمیت این خلیج گرانقدر رو پاس میداریم.

موقعیت جغرافیایی خلیج فارس

خلیج فارس در جنوب غربی ایران قرار گرفته و از شمال به سواحل ایران، از جنوب به کشورهای عربی چون امارات، قطر، بحرین و عربستان محدود می‌شود. این خلیج به دریای عمان و سپس به اقیانوس هند راه دارد. تنگه هرمز، به‌عنوان ورودی و خروجی خلیج، یکی از استراتژیک‌ترین نقاط دریایی جهان محسوب می‌شود. طول خلیج فارس حدود 1000 کیلومتر و عرض آن بین 55 تا 300 کیلومتر متغیر است. عمق متوسط آن بین 35 تا 90 متر بوده و بستر آن از رسوبات آبرفتی و مواد آلی تشکیل شده است. این منطقه به‌لحاظ تنوع زیستی، دارای گونه‌های مختلف دریایی است که بخشی از زیست‌بوم منحصر به‌فرد ایران را شکل می‌دهند. روز ملی خلیج فارس، روزی است برای گرامیداشت این زیست بوم

تحریف نام خلیج فارس

در دهه‌های اخیر، برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تلاش کرده‌اند تا نام تاریخی و بین‌المللی «خلیج فارس» را به «خلیج عربی» تغییر دهند. این تلاش‌ها عمدتاً از دهه ۱۹۶۰ میلادی و با گسترش اندیشه‌های پان‌عربیسم به رهبری جمال عبدالناصر آغاز شد. در این دوره، اتحادیه عرب در بخشنامه‌ای رسمی، استفاده از نام «خلیج عربی» را به کشورهای عضو توصیه کرد .

با این حال، اسناد تاریخی، نقشه‌های باستانی و منابع معتبر بین‌المللی همواره از این پهنه آبی با نام «خلیج فارس» یاد کرده‌اند. در نقشه‌های یونانی، لاتین، اسلامی و اروپایی، این منطقه به‌طور مستمر با این نام شناخته شده است. حتی در اسناد سازمان ملل متحد و اطلس‌های معتبر جهانی، نام «خلیج فارس» به‌عنوان نام رسمی و بین‌المللی این منطقه ثبت شده است .

این تلاش‌ها برای تحریف نام، با واکنش قاطع مردم ایران، نهادهای علمی و فرهنگی، و حتی برخی کشورهای جهان مواجه شده است. ایرانیان با برگزاری همایش‌ها، انتشار مقالات و فعالیت‌های فرهنگی، به دفاع از نام تاریخی و هویت ملی خود پرداخته‌اند. این مقاومت مردمی و علمی نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه ویژه «خلیج فارس» در تاریخ و فرهنگ ایران است.

روز ملی خلیج فارس، فرصتی برای اتحاد و آگاهی

روز ملی خلیج فارس، نه‌تنها یادآور یک واقعه تاریخی است، بلکه فرصتی است برای آگاه‌سازی نسل جدید از اهمیت این منطقه استراتژیک و نقش آن در تاریخ ایران. برنامه‌های فرهنگی، هنری، همایش‌های دانشگاهی و نمایشگاه‌های ملی در روز ملی خلیج فارس برگزار می‌شود تا نام خلیج فارس همچنان زنده و سرافراز باقی بماند. در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان ایرانی، از خلیج فارس به‌عنوان نماد وطن‌دوستی و عظمت ملی یاد شده است. همچنین هنرمندان ایرانی، در نقاشی، موسیقی، سینما و تئاتر نیز به بازنمایی این پهنه آبی پرداخته‌اند. نام خلیج فارس بر روی بسیاری از خیابان‌ها، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و محصولات ایرانی نقش بسته است.

حضور فرهنگی و تاریخی ایران در سواحل خلیج فارس

از بندرعباس تا بوشهر، از قشم تا خارک، ایران همواره در کنار خلیج فارس زیسته است. زبان، پوشش، موسیقی و خوراک مردم سواحل جنوبی ایران، تلفیقی از فرهنگ بومی و تأثیرپذیری از دریا بوده است. بسیاری از جشن‌ها و آیین‌های سنتی مردم جنوب، الهام‌گرفته از زندگی در کنار خلیج هستند. دفاع از نام و هویت خلیج فارس فقط وظیفه نهادهای دولتی نیست. هر ایرانی در هر نقطه‌ای از جهان، باید نسبت به نام این خلیج حساس باشد. در فضای مجازی، رسانه‌ها، کتاب‌ها و مکاتبات بین‌المللی، استفاده از نام «خلیج فارس» بیانگر اصالت فرهنگی ماست. این هویت نباید در برابر فشارها و تحریف‌ها رنگ ببازد. روز ملی خلیج فارس بیش از یک مناسبت تقویمی است؛ این روز یادآور تاریخ، عزت و هویت ایرانیان در دفاع از خاک و آب سرزمین‌شان است. استفاده مکرر و مؤکد از نام تاریخی این منطقه، راهی است برای زنده نگه داشتن ریشه‌های افتخار و ایستادگی ملت ایران در برابر تهدیدهای فرهنگی و سیاسی. در دنیایی که جنگ‌های رسانه‌ای و تحریف‌های تاریخی رو به فزونی است، حفظ نام خلیج فارس یک رسالت فرهنگی و ملی برای تمام ایرانیان است. بیاییم با افتخار، این نام را در قلب و زبان خود جاودانه کنیم.

سوالات متداول درباره روز ملی خلیج فارس